Robert Emmet

Wspomniany w poprzednim wpisie budynek kościoła na Thomas Street w Dublinie. Przed fasadą znajduje się biała tablica poświęcona bohaterowi walk o wyzwolenie Irlandii – Robertowi Emmetowi. Widok z początku XX wieku i obecnie.

Robert Emmet urodził się w Dublinie jako najmłodszy syn zamożnego lekarza. Wydarzyło sie to w roku 1778, w czasie gdy Irlandia prawnie i formalnie należała do Korony Brytyjskiej, dopiero w 1800 roku podpisano traktat zjednoczeniowy przyznający Irlandczykom pewne prawa obywatelskie. Dzięki niemu mogli zasiadać w parlamencie irlandzkim, pod warunkiem, że byli wyznania anglikańskiego. Stanowiący zdecydowaną większość Katolicy nie mieli nawet prawa głosu. Doktor Emmet korzystał z posady rządowej (court phisician), co nie przeszkadzało jego synom angażować się w działalność nacjonalistyczną i wyzwoleńczą. Częstym gościem w domu Emmetów był Theobald Wolfe Tone, aktywista katolicki, prekursor i teoretyk republikanizmu irlandzkiego. Od niego młodziutki Robert przejął przekonania rewolucyjne.

Jako student dublińskiego Trinity College szesnastoletni Robert zaangażował się w działalność polityczną. Został sekretarzem tajnej organizacji narodowej, która przygotowała nieudaną rebelię za co został usunięty z uczelni. Groziło mu aresztowanie, ale w porę uciekł do Francji, która w tym czasie (1798r) przeżywała spazmy rewolucji i szykowała się do wojen napoleońskich w Europie. Anglia pod panowaniem wojowniczego króla Jerzego III była największym wrogiem Francji.

Robert Emmet nie pojechał wypoczywać na Lazurowe Wybrzeże, ogarniety gorączką rewolucyjną szukał we Francji sprzymierzeńca do walki ze wspólnym wrogiem, jego celem było zaprowadzenie w Irlandii ustroju republikańskiego. Zabiegał o wsparcie u samego Napoleona, który młodzieńcowi pomocy wprost nie odmówił, ale postawił jeden warunek: wyśle żonierzy do Irlandii, kiedy powstanie już się zacznie. Dwudziestoletni rewolucjonista i marzyciel dał się nabrać. Tym gorliwiej szykował powstanie, kaptował ochotników, szukał nawet wsparcia w innych krajach Europy ale nie odniósł tam sukcesu. Wrócił do Irlandii w 1802 roku, zreformował organizację patriotyczną i rozpoczął przygotowania do rebelii. Nie wiadomo, czy gromadząc zapasy amunicji i polerując halabardy Robert śpiewał z towarzyszami Ojczyznę wolną racz nam zwrócić Panie. Uważam, że to bardzo prawdopodobne.

Przez kilka miesięcy udało się utrzymać przygotowania w konspiracji. Niestety przypadkowy wybuch amunicji (trotyl!) w jednym z sekretnych magazynów obudził czujność policji i Emmet zmuszony był przyśpieszyć datę powstania. Tuż przed godziną „W” spotkał go zawód, bo wielu ochotników ze wsi i miasteczek przybyło do Dublina z nadzieją, że otrzymają obiecaną broń palną i amunicję. Gdy okazało się, że organizatorzy dysponują znikomą ilością karabinów za to mają pod dostatkiem okutych pałek i pik – waleczni hodowcy owiec wrócili na farmy. Uznali, że lepiej znosić upokorzenia i na torfowiskach destylować moonshine (tutejsza nazwa bimbru) niż dać się zastrzelić w stolicy pełnej wojska.

Tak jak Gowin słyszy płacz zarodków, tak Emmet słyszał wołanie Ojczyzny o wyzwolenie spod angielskiego buta. Pełen wiary w swój geniusz militarny, przekonany, że walczy o sprawę słuszną moralnie wydał rozkaz. Powstanie wybuchło 23 lipca 1803 roku. Co prawda siły rewolucyjne nie zdobyły silnie strzeżonej warowni Dublin Castle, ale za to wszczęły walki uliczne. Na Thomas Street tłum zrzucił z konia jednego żołnierza i przedziurawił jego ciało pikami. Przerażony Emmet próbował powstrzymać dalszy rozlew niewinnej krwi i nawoływał do zaprzestania walk, ale było już za późno. Ofiarą wściekłego tłumu po chwili został główny sędzia Sądu Najwyższego, którego wywleczono z powozu i zasiekano na śmierć maczetami. Sporadyczne bójki wybuchały w różnych dzielnicach miasta i trwały aż do zmroku, dopóki wojsko nie pojmało prowodyrów. Ogółem zginęło 20 osób z formacji militarnych i 50 rebeliantów. Robert Emmet, wiedziony szóstym zmysłem w porę usunął się z terenu walk i uniknął pojmania. Przez miesiąc ukrywał się u swojej narzeczonej w dzielnicy Harold’s Cross, przypuszczalnie w pobliżu mostu noszącego dziś jego imię.
Tam go wytropiono i zaprowadzono przed sąd. Proces trwał trzy tygodnie, przyjaciele Emmeta próbowali przekupić skład sędziowski ale ta próba, tak jak próba powstańcza też się nie powiodła i 25-letni porywczy patriota został uznany winnym zdrady i skazany na śmierć. Egzekucji dokonano w miejscu, które opisywałem w poprzednim wpisie, na Thomas Street. Tablica pamiątkowa stanowi przypuszczalnie namiastkę nagrobka. Po powieszeniu wodza rewolucji jego ciało poćwiartowano i zabrano. Nikt nie wie gdzie zostało pochowane i czy w ogóle.
Stara rycina przedstawia egzekucję Roberta Emmeta, 20 września 1803 roku

Tagi: Dublin, Irlandia, rebelia, Robert Emmet, thomas street